کد مطلب:29920 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:103

ضحّاک بن قیس












او از صحابیان كم سن و سال پیامبرصلی الله علیه وآله به شمار آمده است. وی از یاران معاویه و یكی از فرماندهان سپاه دمشق در جنگ صِفّین[1] بود كه امام علی او را نفرین كرد[2] و در مورد افرادی نظیر او فرمود:«آنان از یاران دین و قرآن نیستند».[3].

پس از جنگ صِفّین، معاویه به او فرمان داد و وی بر پیروان علی علیه السلام در مناطق عراق، یورش برد.[4] امام علیه السلام نیز حُجْر بن عَدی را با گروهی به سوی او فرستاد و او شبانه فرار كرد.[5].

او رئیس شهربانی معاویه بود.[6] از طرف معاویه به زمامداری كوفه رسید[7] و سپس حكومت دمشق به وی واگذار شد.[8].

او پس از مرگ معاویة بن یزید، به سوی عبد اللَّه بن زبیر رفت.[9] پس از مدّتی برای خلافت خودش تلاش كرد؛ امّا كاری از پیش نبرد، تا این كه در سال 64 هجری در برخورد با سپاه مروان، كشته شد.[10].

6247. تاریخ دمشق - به نقل از زبیر بن بكّار -:ضحّاك با معاویه بود و معاویه او را زمامدار كوفه كرد. او همان كسی است كه بر معاویه نماز گزارد و حكومتش را پاس داشت تا یزید بن معاویه [ به دمشق] رسید.

او مردم را به نفع ابن زبیر فرا خواند و با او بیعت نمود. سپس [ مردم ]را به خلافت خود خواند. مروان بن حكم، او را در روز نبرد مَرجِ راهِط كشت. او رئیس شهربانی معاویه بود.[11].

6248. الغارات - به نقل از ضحّاك بن قیس، در خطبه ای بر روی منبر كوفه، هنگامی كه به او خبر رسید كه افرادی در كوفه، آشكارا به عثمان، دشنام می دهند و از وی بیزاری می جویند -:به من خبر رسیده است كه عدّه ای از شما گم راه شده اند و پیشوایان هدایت را دشنام می دهند و بر گذشتگان صالح ما خرده گیری می كنند!

سوگند به آن كه برای او شریك و همتایی نیست، اگر از اموری كه به من خبر رسیده، دست برندارید، شمشیر زیاد [ بن ابیه] را در بین شما به كار می گیرم. آن گاه، مرا ناتوان و كُندْ تیغْ نخواهید یافت.

به خدا سوگند، من همان كسی هستم كه بر سرزمین های شما یورش آوردم و نخستین كسی بودم كه در دوره اسلام با مردم این سرزمین ها جنگیدم. آن گاه، میان ثَعلبیّه[12] و كناره های فرات راندم؛ كسانی را كه خواستم، مجازات كردم و از كسانی كه خواستم، گذشت نمودم.

من همان كسی هستم كه زنانِ پنهان شده در پستوهایشان را ترساندم و اگر زنی فرزندش گریه می كرد، او را جز با بردن نام من، نمی ترساند و ساكت نمی كرد!

ای اهالی عراق! از خدا بترسید و بدانید كه من ضحّاك بن قیس هستم![13].









    1. تاریخ الطبری:12/5 و 71/5.
    2. تاریخ الطبری:12/5 و 71/5.
    3. تاریخ الطبری:49/5.
    4. أنساب الاشراف: 197/3 و 198/3.
    5. أنساب الاشراف: 197/3 و 198/3.
    6. تاریخ دمشق: 284/24، تاریخ الطبری:323/5.
    7. تاریخ الطبری: 300/5، تاریخ دمشق:283/24 و 284.
    8. تاریخ دمشق:289/24، سیر أعلام النبلاء:242/3، الإصابة:4189/389/3.
    9. الطبقات الكبری:40/5 و40/5-42.
    10. الطبقات الكبری:40/5 و 40/5-42.
    11. تاریخ دمشق:283/24.
    12. ثعلبیّه:از منازل میان مكّه و كوفه است. پیش از این، روستایی آباد بود؛ امّا امروزه ویران شده است. ثعلبیه، سه منزل از كوفه فاصله دارد و در بین شقوق و خزیمیه قرار گرفته است. (معجم البلدان:78/2)
    13. الغارات:436/2، شرح نهج البلاغة:120/2، أنساب الأشراف:198/3.